Geschützstand Vlissingen: Een Cruciaal Bolwerk van de Atlantikwall aan de Westerschelde

Geschützstand Vlissingen, een sleutelonderdeel van de Atlantikwall, vormde een indrukwekkend verdedigingscomplex aan de Nederlandse kust bij de monding van de Westerschelde. Vanwege de strategische ligging aan de ingang van de Schelde, de toegangspoort tot de belangrijke haven van Antwerpen, kreeg Vlissingen al vroeg in de Tweede Wereldoorlog aanzienlijke aandacht van de Duitse bezetters. Het doel was duidelijk: elke geallieerde poging om de Westerschelde op te varen, moest met zwaar geweld worden beantwoord.

Ontwikkeling en Structuur De opbouw van de Duitse kustverdediging rond Vlissingen begon al in 1940, direct na de bezetting van Nederland. De locatie was cruciaal, en men maakte gebruik van de bestaande havenfaciliteiten en infrastructuur. Geschützstand Vlissingen was echter meer dan alleen een havenbatterij; het was een samensmelting van meerdere batterijen en steunpunten die samen een diepteverdediging vormden.

Enkele van de belangrijkste onderdelen van het complex waren:

• Batterij “Westkapelle” (Marine-Küstenbatterie W.K.): Hoewel niet direct in Vlissingen gelegen, was deze batterij op de kop van Walcheren van cruciaal belang voor de verdediging van de Scheldemonding en stond in nauwe verbinding met de verdediging van Vlissingen. Het beschikte over zware Franse 22 cm K 532 (f) kanonnen in Regelbau 671 bunkers.

• Batterij “Nolle”: Gelegen ten westen van Vlissingen, was dit een belangrijke positie met diverse artilleriestukken, zoals 10,5 cm K 331 (f) kanonnen in Regelbau M272 kazematten, en een uitgebreid netwerk van bunkers voor manschappen, munitie en commandoposten. Radarinstallaties voor het opsporen van schepen en vliegtuigen waren hier ook aanwezig.

• Stützpunktgruppe Vlissingen-Binnenstad: De stad zelf was ook sterk versterkt met bunkers, loopgraven en anti-tankversperringen om een landing van infanterie te kunnen weerstaan.

De bouw werd grotendeels uitgevoerd door de Organisation Todt, die duizenden arbeiders, waaronder veel dwangarbeiders, inzette voor de massale betonconstructies. De bunkers werden gebouwd volgens de “Regelbau”-standaard, maar met specifieke aanpassingen aan de lokale omstandigheden en de topografie.

Bewapening en Bezetting De bewapening van Geschützstand Vlissingen was divers en krachtig. Het omvatte:

• Kustartillerie: Zware kanonnen, variërend van 10,5 cm tot 22 cm, waren in betonnen kazematten geplaatst en gericht op het bestoken van schepen op de Westerschelde en verder op zee.

• Luchtafweergeschut (Flak): Ter bescherming tegen geallieerde luchtaanvallen waren tal van Flak-batterijen rond Vlissingen opgesteld.

• Infanteriewapens: Machinegeweren, mortieren en lichte artillerie werden ingezet voor de nabijverdediging van de bunkers en loopgraven.

• Mijnenvelden en hindernissen: De kuststrook en het strand waren bezaaid met mijnen en anti-tankhindernissen om een amfibische landing te bemoeilijken.

De bezetting van deze stellingen bestond uit eenheden van de Kriegsmarine (voor de kustartillerie) en de Wehrmacht (voor de infanterieverdediging en Flak), aangevuld met personeel van de Luftwaffe. De manschappen leefden en werkten onder vaak barre omstandigheden in de bunkers, klaar om te reageren op een geallieerde invasie.

De Slag om de Schelde en de Bevrijding De cruciale rol van Geschützstand Vlissingen kwam naar voren tijdens de “Slag om de Schelde” in de herfst van 1944. De geallieerden, met name Canadese en Britse troepen, moesten Vlissingen en de rest van Walcheren veroveren om de toegang tot de haven van Antwerpen te openen. De Duitse verdedigers boden felle weerstand.

Vlissingen werd zwaar gebombardeerd door geallieerde vliegtuigen en artillerie, en de kustbatterijen moesten constant het vuur beantwoorden. Tijdens Operatie Infatuate, de amfibische landing op Walcheren op 1 november 1944, werd Vlissingen vanuit zee en land aangevallen. Na hevige gevechten, waarbij de Duitse verdedigers tot het uiterste vochten, werd Vlissingen op 3 november 1944 bevrijd. De verovering van deze Geschützstand was een cruciale stap in de opening van de Schelde en de uiteindelijke bevoorrading van de geallieerde legers in West-Europa.

Nalatenschap Veel van de bunkers en kazematten van Geschützstand Vlissingen zijn nog steeds zichtbaar in het landschap van Walcheren, ondanks de sloop van sommige post-oorlogse jaren. Ze zijn stille getuigen van de enorme schaal van de Atlantikwall en de intensiteit van de gevechten. Sommige zijn tegenwoordig onderdeel van musea of openbare routes, zoals het Bunker Museum Vlissingen, en bieden bezoekers een uniek inzicht in deze donkere periode van de geschiedenis.

Atlantikwall