Het Kasteel van Coevorden, centraal gelegen in de gelijknamige vestingstad, is het enige overgebleven kasteel in de provincie Drenthe en een monument met een uitzonderlijk rijke en gewelddadige geschiedenis. De strategische ligging op een zandrug te midden van uitgestrekte moerassen maakte het eeuwenlang tot de onbetwiste ‘poort van Drenthe’, een sleutelpositie die bepalend was voor de machtsverhoudingen in Noord-Nederland. Van een eenvoudige houten motteburcht tot een machtig bestuurscentrum en uiteindelijk een modern hotel-restaurant, weerspiegelt de geschiedenis van het kasteel de militaire en politieke ontwikkeling van Drenthe.

De oorsprong van het kasteel gaat terug tot de vroege 11e eeuw, toen er op deze strategische doorgang door het Bourtangerveen een houten motte-en-baileykasteel werd opgericht. Rond 1141 kwam het in handen van de bisschop van Utrecht, die het beleende aan de burggraven van Coevorden. Deze burggraven ontwikkelden zich tot machtige en opstandige lokale heersers die voortdurend in conflict waren met hun leenheer. Deze strijd culmineerde in 1227 in de roemruchte Slag bij Ane, waarbij een Utrechts ridderleger onder leiding van bisschop Otto van Lippe door de Drentse boeren, aangevoerd door burggraaf Rudolf II van Coevorden, vernietigend werd verslagen. Hoewel het kasteel later alsnog door de bisschop werd veroverd en verwoest, markeert deze gebeurtenis de middeleeuwse glorietijd van de heren van Coevorden.

Na de verwoesting werd op de fundamenten van de oude burcht een nieuw en sterker kasteel gebouwd, ditmaal rechtstreeks onder bisschoppelijk gezag. Eeuwenlang fungeerde het als het bestuurlijke en militaire centrum van de Landschap Drenthe, van waaruit een kastelein of drost namens de landsheer het gebied bestuurde. Gedurende de Tachtigjarige Oorlog was het kasteel, en daarmee de stad Coevorden, het toneel van hevige gevechten en wisselde het meermaals van eigenaar. De strategische waarde was zo groot dat de verovering ervan in 1592 door Maurits van Oranje werd gezien als een cruciale stap in de bevrijding van het noorden.

In de 17e en 18e eeuw verloor het kasteel zijn primaire militaire functie. Onder leiding van de beroemde vestingbouwer Menno van Coehoorn werd de gehele stad Coevorden omgevormd tot een van de modernste en sterkste vestingwerken van Europa. Het kasteel werd hierdoor een onderdeel van een veel groter verdedigingssysteem en fungeerde voornamelijk nog als residentie voor de drost, als kazerne en als wapenopslag. De architectuur werd aangepast; het robuuste, middeleeuwse karakter maakte plaats voor een meer open en administratieve functie, hoewel de dikke muren en de imposante structuur altijd zijn blijven herinneren aan het krijgshaftige verleden.

Na de Franse tijd, toen de vesting werd opgeheven en de oude bestuursstructuren verdwenen, begon voor het kasteel een lange periode van verval. Het diende onder meer als stadhuis en gevangenis, maar door gebrek aan onderhoud raakte het in de 19e en vroege 20e eeuw in een deplorabele staat. Sloop dreigde, maar door een groeiend historisch besef werd besloten tot een grootscheepse restauratie in de jaren zestig van de 20e eeuw. Deze restauratie, hoewel ingrijpend, was essentieel voor het behoud van dit unieke monument en bracht het gebouw weer in zijn huidige, imposante staat.

Tegenwoordig is het Kasteel van Coevorden een rijksmonument met een levendige publieke functie als hotel, restaurant en evenementenlocatie, waarmee de toekomst van dit erfgoed is veiliggesteld. Het wetenschappelijk belang van het kasteel is zeer groot. Als enig overgebleven Drents kasteel is het een onvervangbare bron voor de studie van middeleeuwse vestingbouw en de feodale geschiedenis van Noord-Nederland. Archeologisch en bouwhistorisch onderzoek heeft cruciale inzichten opgeleverd in de verschillende bouwfasen, van de 11e-eeuwse motteburcht tot de latere uitbreidingen en de relatie met de omringende vestingstad.

WIKI

Meer uit dit tijdperk

Stap voor stap door dit tijdperk

7
Historische grens
Middeleeuwen
Nieuwe tijd
Prehistorie
Romeinse tijd

Virtueel reizen naar het verleden 16 tijdperken 112 locaties 111 spots