Een Cruciaal Defensiepunt in de Atlantikwall

Marine Seefront Scheveningen, een omvangrijk verdedigingscomplex gelegen aan de kust van Scheveningen, was een van de zwaarst versterkte en meest strategisch belangrijke onderdelen van de Atlantikwall in Nederland. Het doel was om de toegang tot de belangrijke steden Den Haag en Rotterdam te beschermen en een eventuele geallieerde landing op deze kwetsbare kuststrook te voorkomen. De status van “Seefront” (zeefront) benadrukte de primaire focus op de maritieme verdediging.

Strategisch Belang en Bouw (1940-1944) Na de Duitse bezetting van Nederland in mei 1940 werd al snel duidelijk dat de kust bij Scheveningen, met zijn brede stranden en nabijheid van grote bevolkingscentra, een potentieel landingsgebied vormde voor geallieerde troepen. Bovendien bevond zich hier de belangrijke haven van Scheveningen, die door de Duitsers voor hun eigen doeleinden werd gebruikt. De bouw van Marine Seefront Scheveningen begon kort na de bezetting en intensiveerde aanzienlijk vanaf 1942.

Het Seefront was geen enkele verdedigingslijn, maar een diepgelaagd complex van onderling verbonden steunpunten (Stützpunkte), batterijen en infanteriestellingen. Belangrijke onderdelen waren onder andere:

• Küstenbatterie “Landfront”: Deze batterij, strategisch gelegen om zowel de kust als het achterland te bestrijken, was uitgerust met zware kanonnen, waaronder 15 cm S.K.C./28 kanonnen in Regelbau M272 kazematten. Deze kanonnen konden scheepvaartverkeer op de Noordzee en mogelijke grondtroepen in de omgeving bestoken.

• Marine-Flakbatterijen: Ter verdediging tegen geallieerde luchtaanvallen waren rondom Scheveningen diverse Flak-batterijen opgesteld, vaak met zware 8,8 cm kanonnen.

• Radar- en Peilstations: Verschillende radarinstallaties (zoals Würzburg Riese en Freya) en optische peilstations waren essentieel voor de vroegtijdige detectie en identificatie van vijandelijke schepen en vliegtuigen, en voor de coördinatie van het vuur.

• Infanterieverdediging en Antitankwerken: Het gehele gebied was doorspekt met bunkers voor manschappen (o.a. Regelbau 501, 622), commandoposten, munitieopslag en medische voorzieningen. Uitgebreide loopgravenstelsels, mijnenvelden, anti-tankgrachten en metershoge tankmuren (zoals de bekende Atlantikwall-muur dwars door Scheveningen en Den Haag) moesten een geallieerde opmars over land tegenhouden.

• Sperrgebiet: Grote delen van Scheveningen en Den Haag werden tot “Sperrgebiet” verklaard, waarbij inwoners moesten evacueren en huizen werden afgebroken om een vrij schootsveld te creëren en de verdedigingslinies te versterken.

De aanleg werd voor een groot deel uitgevoerd door de Organisation Todt, met inzet van duizenden arbeiders. Dit leidde tot een immense concentratie van beton en staal, die diep ingreep in het landschap en het stadsbeeld.

Rol tijdens de Oorlog en de Bevrijding Marine Seefront Scheveningen speelde gedurende de oorlog vooral een afschrikwekkende rol. De massale aanwezigheid van verdedigingswerken maakte een geallieerde landing in dit gebied uiterst risicovol, waardoor alternatieve landingsplaatsen elders moesten worden gezocht. Hoewel er geen grootschalige gevechten plaatsvonden, werd de kustlijn regelmatig bestookt door geallieerde vliegtuigen en artillerie. De Duitse bezetting en de aanleg van de Atlantikwall hadden een enorme impact op het dagelijks leven van de Haagse en Scheveningse bevolking, met evacuatiemaatregelen en de sloop van duizenden woningen.

Na D-Day in juni 1944 en de geallieerde opmars bleef Marine Seefront Scheveningen een belangrijk strategisch punt. Uiteindelijk werd Den Haag, en daarmee ook Scheveningen, pas op 8 mei 1945 bevrijd, na de algemene capitulatie van Duitsland.

Nalatenschap en Huidige Staat Vandaag de dag zijn veel van de indrukwekkende bunkers en verdedigingswerken van Marine Seefront Scheveningen nog steeds aanwezig in het landschap, vaak verborgen in de duinen. Ze dienen als tastbare herinneringen aan een donkere periode. Een belangrijk deel van dit erfgoed is toegankelijk gemaakt voor publiek, onder andere via het Atlantikwall Museum Scheveningen, dat gevestigd is in enkele bunkers en een gedetailleerd beeld geeft van de geschiedenis van het Seefront en de Atlantikwall in de regio. De metershoge tankmuur is op diverse plaatsen nog te zien en herinnert aan de ingrijpende impact op het stadsbeeld.

Marine Seefront Scheveningen is een rijksmonument en een cruciaal voorbeeld van militaire architectuur en strategie uit de Tweede Wereldoorlog. Het vertelt het verhaal van oorlog, bezetting en de veerkracht van de lokale bevolking, en blijft een belangrijke plek voor herinnering en educatie.

WIKI