Kasteel Middachten (De Steeg)

Kasteel Middachten in De Steeg is een van de meest imposante en internationaal georiënteerde adellijke huizen van Nederland, een monument dat de grandeur van de Hollandse Gouden Eeuw op unieke wijze combineert met een diepgewortelde Gelderse geschiedenis. De ontwikkeling van een middeleeuws verdedigingswerk tot een vorstelijk lustslot naar Frans model, omgeven door een van de best bewaarde formele baroktuinen van het land, weerspiegelt de ambitie en de Europese status van zijn bewoners. Dankzij een onafgebroken familiebezit van meer dan acht eeuwen is Middachten een zeldzaam authentiek en compleet bewaard ensemble van kasteel, interieur, tuinen en landgoed.

De geschiedenis van Middachten begint in de hoge middeleeuwen, met de eerste vermelding in 1190 als leengoed van de graven van Gelre. De oorsprong ligt in een versterkt huis, strategisch gelegen in de uiterwaarden van de IJssel. In 1357 kwam het huis in het bezit van Evert van Middachten, wiens nazaten het kasteel eeuwenlang zouden bewonen. In deze vroege periode was Middachten bovenal een functioneel en militair bolwerk, een zogenaamde ‘bannerheerlijkheid’ met belangrijke bestuurlijke en militaire verplichtingen aan de hertog van Gelre. De architectuur was gericht op verdediging, met dikke muren en een omgrachting, essentieel in een tijd van feodale machtsstrijd.

De meest cruciale en bepalende transformatie in de geschiedenis van Middachten vond plaats aan het einde van de 17e eeuw. Godard van Reede, veldmaarschalk in dienst van stadhouder-koning Willem III en graaf van Athlone, en zijn echtgenote Ursula Philippota van Raesfelt, erfdochter van Middachten, lieten het middeleeuwse kasteel tussen 1694 en 1697 volledig verbouwen. Geïnspireerd door de architectuur van het Paleis Het Loo en het Franse classicisme van Versailles, creëerden zij een symmetrisch en groots lustslot. De architecten Jacobus Roman en Steven Vennecool ontwierpen een huis dat internationale allure en de hoge status van de bewoners uitstraalde, compleet met een indrukwekkend trappenhuis en rijk gedecoreerde zalen.

Rond 1700 werden ook de tuinen aangelegd in de formele Franse barokstijl, naar een ontwerp dat waarschijnlijk beïnvloed was door Daniel Marot. Deze tuinen, met hun strakke geometrische patronen, parterres, hagen en zichtassen, waren bedoeld als een verlengstuk van het kasteel en een demonstratie van de menselijke controle over de natuur. In de 19e eeuw werden delen van de tuin aangepast naar de Engelse landschapsstijl, maar de oorspronkelijke barokstructuur is altijd de basis gebleven en is na een grootscheepse restauratie in de 20e eeuw weer in volle glorie hersteld.

Een uitzonderlijk aspect van Middachten is de onafgebroken vererving binnen dezelfde familielijn sinds de 14e eeuw. Hoewel de naam veranderde (via Van Reede naar Bentinck en vervolgens naar Zu Ortenburg), is het landgoed nooit verkocht. Deze continuïteit heeft gezorgd voor een unieke gelaagdheid en het behoud van het kasteel en zijn collectie als een samenhangend geheel. Tegenwoordig wordt het kasteel nog steeds particulier bewoond door de nazaten van de stichters, die het landgoed beheren via een familiestichting, wat de duurzame instandhouding voor de toekomst waarborgt.

Het wetenschappelijk belang van Kasteel Middachten is van internationaal niveau. Het is een van de belangrijkste en best gedocumenteerde voorbeelden van Hollands classicisme in Nederland. De combinatie van het kasteel, het grotendeels authentieke interieur en de gereconstrueerde baroktuinen vormt een zeldzaam compleet ensemble. Bouwhistorisch en kunsthistorisch onderzoek biedt cruciale inzichten in de architectuur, interieurkunst en tuinarchitectuur van de late 17e eeuw. Het omvangrijke en goed bewaarde huisarchief is een onschatbare bron voor de studie naar de Europese adel, diplomatie en het beheer van een groot adellijk landgoed door de eeuwen heen.

WIKI